Bij verdriet horen tranen. Maar waarom eigenlijk? Hebben tranen enig nut? Voel je je na een enorme huilbui echt beter dan daarvoor? En als dat zo is, waarom huilen dieren dan niet?
Over tranen en huilen doen de nodige ‘waarheden’ de ronde. Huilen is gezond, is er zo eentje. Er worden namelijk afvalstoffen afgevoerd en je voelt je opgelucht na afloop. Maar in zijn boek Tranen – Waarom mensen huilen stelt hoogleraar emoties en welbevinden Ad Vingerhoets dat er geen enkel bewijs is voor deze bewering. Als er al afvalstoffen worden afgevoerd via tranen, dan gaat het om heel kleine hoeveelheden. Aan de andere kant zijn er wel degelijk aanwijzingen dat huilen effect heeft op stresshormonen en immuunreacties. Er is simpelweg te weinig onderzoek naar hui-len verricht om iets over het gezondheidseffect te kunnen beweren, aldus Vingerhoets.
Twee soorten tranen
Maar waar komen die waterlanders eigenlijk vandaan? Er zijn twee soorten tranen: basale tranen en reflextranen. Basale tranen worden continu aangemaakt om te voorkomen dat je ogen uitdro-gen. Reflextranen worden gestimuleerd als er een vuiltje in het oog zit of als je bijvoorbeeld uien snijdt. De tranen spoelen dan het geïrriteerde oog schoon. Ook emotionele tranen zijn reflextranen. De traanklieren produceren deze tranen als ze daartoe worden aangezet door de hersenen.
Dieren huilen niet
Dit verklaart echter nog niet waarom we überhaupt tranen ‘nodig hebben’ als we verdrietig zijn. Waarom is de mens de enige diersoort die tranen produceert? Vingerhoets geeft in zijn boek de volgende verklaring: in vergelijking met andere dieren zijn mensen veel meer gericht op visuele informatie dan op geur en feromonen. Maar tranen zijn ook heel belangrijk bij sociale binding. Ze vertellen dat iemand behoefte heeft aan steun.
Huilen bij verlies
Wereldwijd is het overlijden van een dierbare de sterkste reden om te gaan huilen: huilen maakt deel uit van een universeel voorkomende rouwreactie. Onderzoek onder zestig culturen laat echter zien dat er bij begrafenisrituelen weliswaar altijd wordt gehuild, maar dat er ook duidelijke verschil-len zijn tussen culturen. Zo kan de mate van huilen afhangen van wie er is overleden en is het in bepaalde culturen gebruikelijk om alleen tijdens bepaalde onderdelen van een begrafenis te huilen.
Meer weten:
Tranen – Waarom mensen huilen Prof. Dr. Ad Vingerhoets Uitgeverij Prometheus.
Tekst: Frieda Zieleman
